Lũ đi ngược quy luật 30 năm qua

Ngày 23.11,ũlịchsửtạimiềnTrungĐingượcquyluậthiếmgặptrongnătelegram电脑版下载 trao đổi với Thanh Niên, ông Mai Văn Khiêm, Giám đốc Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia đã thông tin về tính chất đợt mưa lũ lịch sử ở miền Trung khiến hơn 100 người chết, mất tích, thiệt hại tài sản hơn 9.000 tỉ đồng.

ẢNH: BÁ DUY

Ông Khiêm cho biết, đợt mưa lũ tại Nam Trung bộ từ 16 - 22.11.2025 là một hiện tượng cực đoan, vượt kỷ lục lịch sử. Lượng mưa tại nhiều trạm như Sơn Hòa (Đắk Lắk) 601,2 mm hay Quy Nhơn (Gia Lai) 380,6 mm đều vượt các kỷ lục lịch sử từng ghi nhận.

Một số trạm khác như Sơn Thành Tây, Sơn Thành Đông, Hòa Mỹ Tây, sông Hinh ghi nhận tới 1.000 - 1.200 mm chỉ trong vài ngày. Theo phân loại của Tổ chức Khí tượng thế giới (WMO), đây là các sự kiện hiếm gặp, gần như không thể dự báo chính xác định lượng.

Ông Khiêm đánh giá, lượng mưa tích lũy từ tháng 10 đến giữa tháng 11.2025 đã đạt mức rất cao, cao hơn trung bình nhiều năm 120 - 200%, khiến đất đai bão hòa. Khi bước vào đợt mưa chính, chỉ cần thêm 300 - 500 mm mưa bổ sung là đã hình thành lũ lớn.

Theo thống kê trong 30 năm qua, các đợt lũ lớn ở Nam Trung bộ thường xảy ra trước ngày 15.11. Tuy nhiên, đợt lũ lớn năm 2025 lại xuất hiện muộn hơn so với quy luật này.

"Sự kiện lũ lớn bất thường này là một minh chứng rõ ràng cho thấy quy luật lũ truyền thống đang thay đổi, phản ánh xu hướng thời tiết ngày càng cực đoan, khó lường do tác động của biến đổi khí hậu dẫn đến sự thay đổi của hoàn lưu, bão và áp thấp nhiệt đới. Thiên tai đang xảy ra thường xuyên hơn và khốc liệt hơn đã đặt ra đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc nâng cao năng lực dự báo, quản lý rủi ro và phòng chống thiên tai cho khu vực này", ông Khiêm nhấn mạnh.

Lũ lịch sử tại miền Trung: Đi ngược quy luật, hiếm gặp trong 50 năm

Lũ đồng loạt phá kỷ lục, chưa từng xuất hiện trong 50 năm quan trắc

Theo Giám đốc Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia, từ ngày 16 - 22.11, lũ lớn, đặc biệt lớn và lũ lịch sử đã xuất hiện trên nhiều sông từ Quảng Trị - Khánh Hòa và Lâm Đồng. 

Tại một số trạm trên sông Kỳ Lộ, hạ lưu sông Ba (Đắk Lắk), sông Dinh Ninh Hòa (Khánh Hòa), sông Đa Nhim (Lâm Đồng) đã ghi nhận mức lũ vượt lịch sử trong vòng 30 - 40 năm trở lại đây. Đỉnh lũ trên sông Ba tại trạm Phú Lâm trong đợt lũ này có chu kỳ lặp lại ước tính khoảng 50 năm (tần suất hiếm).

ẢNH: HOÀI NHÂN

Ông Mai Văn Khiêm chỉ ra, đặc điểm đặc biệt của đợt lũ này là nhiều sông lớn cùng vượt lũ lịch sử: sông Kỳ Lộ (tại Đắk Lắk) vượt kỷ lục 2009, sông Ba (tại Đắk Lắk) vượt 1993, sông Dinh Ninh Hòa (tại Khánh Hòa) vượt 1986.

"Hiện tượng lũ đồng thời phá kỷ lục trên 3 - 5 lưu vực là cực kỳ hiếm, gần như chưa từng xuất hiện trong hơn 50 năm quan trắc và không thuộc "mức lũ tính toán thông thường". Điều này cho thấy chỉ dự báo chính xác hơn vẫn không đủ để ngăn chặn thiên tai vượt lịch sử", ông Khiêm thông tin.

Vị chuyên gia nhận định, trận lũ lịch sử từ ngày 16 - 22.11 tại khu vực Nam Trung bộ thêm một lần nữa cho thấy mức độ dễ bị tổn thương của nước ta trước các hiện tượng thời tiết cực đoan, đặc biệt là mưa và lũ. Kể từ đầu năm, sau Bắc bộ, Bắc Trung bộ và Trung Trung bộ, khu vực Nam Trung bộ đã trở thành "tâm lũ", cho thấy mức độ khốc liệt của thiên tai ở vùng này.

Cơ chế phối hợp cảnh báo thiên tai giữa Trung ương và địa phương

Ông Mai Văn Khiêm dẫn chứng về kinh nghiệm phối hợp trong công tác dự báo và ứng phó thiên tai.

Theo đó, tại Huế, công tác cảnh báo thiên tai được vận hành theo mô hình phối hợp liên thông giữa Đài Khí tượng thủy văn (KTTV) và Ban chỉ huy Phòng thủ dân sự (PTDS) thành phố. Đài KTTV chịu trách nhiệm theo dõi 24/24, dự báo bằng radar, vệ tinh, mạng lưới trạm mưa tự động và mô hình dự báo số, đồng thời phát đi cảnh báo sớm 48 - 72 giờ cho các cấp quản lý.

Ngay sau khi nhận bản tin, Ban chỉ huy PTDS thành phố kích hoạt hệ thống truyền tin đa tuyến gồm: cảnh báo được chuyển thẳng đến lãnh đạo thành phố, phường/xã và các cơ quan chuyên môn; Hệ thống HUES (ứng dụng nền tảng số thông minh của tỉnh), IOC Huế (trung tâm điều hành thông minh của tỉnh) và Trung tâm Đô thị thông minh phát cảnh báo qua ứng dụng, Zalo, SMS và bảng điện tử ngoài trời; Trung tâm Truyền thông thành phố đưa tin liên tục trên báo chí và truyền hình; các phường, xã truyền thông qua loa phát thanh và tổ dân phố, đồng thời đẩy tin trên mạng xã hội của địa phương.

Mô hình phối hợp này tạo thành chu trình cảnh báo khép kín: Cơ quan khí tượng thủy văn cung cấp dự báo khoa học - Ban Chỉ đạo chỉ đạo hành động - địa phương thực hiện và hướng dẫn cộng đồng.

Nhờ đó, cảnh báo đến người dân nhanh, chính xác, kịp thời, hỗ trợ chủ động ứng phó, giảm thiểu thiệt hại do mưa lũ, lũ quét và sạt lở.